Z przyjemnością ogłaszamy nabór abstraktów do ogólnopolskiej konferencji naukowej „Akme roczników siedemdziesiątych”, którą współorganizujemy z Zakładem Literatury XX i XXI Wieku Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Konferencja odbędzie się na platformie Zoom w dniach 22–23 września 2022 roku. Zachęcamy do lektury call for papers i programu wydarzenia!
***
1. Krzysztof Siwczyk, poeta urodzony w roku 1977, wyznał w felietonie: „Uświadomiłem sobie, że Ziobro i Duda to moi rówieśnicy. Nie rządzą nami jacyś «oni», tylko my – wychowani w demokratycznej szkole, na wolnym rynku towarów i idei”.
1.1. Kluczową rolę roczników siedemdziesiątych w bieżącej polityce – bo chyba wspólną przynależnością do tego pokolenia należy tłumaczyć poczucie Siwczyka, że Andrzej Duda (ur. 1972) i Zbigniew Ziobro (1970) to „rówieśnicy” w mocnym sensie, konstytuującym jakieś „my” – współtworzy obok wymienionej przez poetę dwójki wiele innych znaczących postaci: główni konkurenci Andrzeja Dudy w ostatnich wyborach prezydenckich, które potwierdziły jego rangę wyborem na drugą kadencję – Rafał Trzaskowski (1972) i Szymon Hołownia (1976); przywódcy środowisk walczących o rząd dusz na opozycji – Borys Budka (1978), Adrian Zandberg (1979), Robert Biedroń (1976); urzędnik, który stał się politycznym symbolem – Adam Bodnar (1977); kontrowersyjny wychowawca młodzieży – Przemysław Czarnek (1977); patriotyczny działacz gospodarczy – Daniel Obajtek (1976). Choć warto też pamiętać o przegranych prekursorach: Wojciechu Olejniczaku (1974) i Grzegorzu Napieralskim (1974).
1.2. Do tegoż pokolenia należą najaktywniejsi w ostatnich latach ideologowie i przywódczynie ruchów społecznych: Tomasz Terlikowski (1974), Remigiusz Okraska (1976) i Marcin Matczak (1976) oraz Klementyna Suchanow (1974) i Marta Lempart (1979), pozostawiający w tyle przodującego niegdyś na tym polu rówieśnika – Sławomira Sierakowskiego (1979).
1.3. Jak sugeruje powyższy przegląd, bycie z roczników siedemdziesiątych nie oznacza bynajmniej tożsamości pokoleniowej w tradycyjnym sensie – jednolitej, ustanowionej przez wspólne pokoleniowe przeżycie i związane z nim ideały; to raczej system opozycji, Siwczykowy „rynek idei”, na którym można dokonywać egzystencjalnych wyborów, choćby i przeciwnych niż rówieśnicy. Nie wyklucza to jednak dialektycznej jedności na wyższym poziomie.
2. Społeczeństwo jako system ustanowiony przez wewnętrzne opozycje dokonuje samoobserwacji, przeglądając się w swojej sztuce, a zwłaszcza w lekturze współczesnych dzieł literackich.
Dlatego refleksyjnie odkryta (choć chyba niezbyt chciana) przez Siwczyka wspólnota z politykami to nie tylko psychiczne obciążenie w ramach indywidualnej egzystencji, ale i społeczne zadanie – wspomożenia społeczeństwa w samorozumieniu, którego ostatnio – jak nam się zdaje – szczególnie brakuje. Literatura powinna tworzyć model społeczeństwa; po XX-wiecznej krytyce reprezentacji trudno jednak po raz kolejny uwierzyć, aby mógł to osiągnąć po prostu jednostkowy autor w świecie przedstawionym wybitnego dzieła. Pożądanego modelu dostarcza natomiast bieżący system literatury jako całości – więc dopiero krytyk bądź literaturoznawca może tę potencjalną modelowość zaktualizować.
2.1. Prominentni przedstawiciele roczników siedemdziesiątych – Piotr Marecki (1976), Grzegorz Jankowicz (1978) i Jan Sowa (1976) – ujęli literaturę polską po roku 1989 „w świetle teorii Pierre’a Bourdieu”. Idąc ich śladem, izomorfizm literatury i społeczeństwa możemy opisać zgodnie ze słownikiem Reguł sztuki jako homologię pola literackiego i pola władzy.
2.1.1. Pole – w szczególności literackie – to metafora kartograficzna, naturalnym jego odwzorowaniem na poziomie naukowego opisu będzie więc swego rodzaju mapa. A właściwie zestaw co najmniej trzech map, obrazujących dystrybucję treści z różnych poziomów – skorelowanych, niemniej nietożsamych:
2.1.1.1. Praktyk instytucjonalnych – z zakresu infrastruktury życia literackiego, jak ją nazwał Przemysław Czapliński: miejsc publikacji oraz autorskich performansów, takich jak wydawnictwa i literackie imprezy Biura Literackiego czy Ha!Artu; samych publikacji, z ważną dla pokolenia serią „Archipelagi” Wydawnictwa W.A.B. bądź Biblioteką „Studium”, ale i silniej wpisanymi w międzypokoleniową tradycję wydawnictwami „Znak” czy „a5”; równolegle też jednak strategii alternatywnych, jak życie literackie w Internecie;
2.1.1.2. Kategorii estetyczno-kulturowych, takich jak klasycyzm, postmodernizm, (neo)lingwizm, postsekularyzm, fantastyka, wyzwolona wyobraźnia, konfesyjność, naturalizm (np. w przedstawieniach transformacji gospodarczo-ustrojowej), queer;
2.1.1.3. Kategorii ideowo-politycznych, takich jak konserwatyzm, liberalizm, anarchizm, lewica, feminizm, ekologizm, antykonsumpcjonizm.
3. Pole literackie ewoluuje, w synchronię mapy wplata się diachronia.
3.1. Obecna postać roczników siedemdziesiątych jest z pewnością konsekwencją, ale jednak nie prostą kontynuacją wcześniejszych stanów pokolenia, takich jak:
3.1.1. Wczesne debiuty – tuż po spóźnionych debiutach roczników sześćdziesiątych (np. Wojciech Wencel);
3.1.2. Zesłanie – gdy wbrew naturze procesu historycznoliterackiego po pokoleniu „bruLionu” zrazu zatriumfowali nie młodsi następcy, lecz powracający Starzy Mistrzowie (od Miłosza po Myśliwskiego), a młodych zamknięto w młodoliterackim getcie, jak niegdyś Orientację Hybrydy;
3.1.3. Powrót – gdy pokolenie objawiło się w Manifeście Neolingwistycznym i Tekstyliach, po czym (w istocie powtórnie) zadebiutowało dla szerszej publiczności – w Gnoju Kuczoka, Lubiewie Witkowskiego…
3.1.4. Próby indywiduacji – rytualne deklaracje, że „żadnego pokolenia nie było”…
3.1.5. Dojrzała konfrontacja z losem – jak Siwczyk na wstępie.
3.2. Diachronia literatury to także, oczywiście, relacje ze wstępnymi i zstępnymi:
3.2.1. Stosunkowo proste (co nie znaczy, że koniecznie trywialne i artystycznie nieciekawe) kontynuacje – Miłosza, Herberta i Różewicza, ale też Sosnowskiego;
3.2.1.1. Konserwatywne trajektorie kariery – aspirowanie do publikowania wśród „starszych kolegów” w „Znaku”, Wydawnictwie Literackim czy „a5”.
3.2.1.2. Poczucie zdominowania, „lęku przed wpływem”, nadmiernej obecności starszych – jak w polityce wobec Jarosława Kaczyńskiego, Donalda Tuska, Włodzimierza Czarzastego, niegdyś Leszka Millera…
3.2.2. Wskrzeszenia rodzimych kontr-tradycji – jak neolingwizm wobec Peipera, Przybosia, Białoszewskiego, Karpowicza, Wirpszy…
3.2.3. Poszukiwanie inspiracji poza literaturą polską.
3.2.4. Intensyfikacja relacji z młodszymi (jak u Konrada Góry, Roberta Rybickiego, Edwarda Pasewicza).
3.2.5. Recepcja wśród młodszych: roczniki osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte wobec starszych koleżanek i kolegów.
4. Interesują nas zarówno syntezy poszczególnych problemów (z powyższej listy lub zaproponowanych przez autora/autorkę), jak i portrety skonfrontowanych z nimi jednostek, szczególnie (choć tej listy także nie traktujemy jako zamkniętej):
4.1. Wojciecha Kuczoka, Michała Witkowskiego, Ignacego Karpowicza, Sławomira Shutego, Mariusza Sieniewicza, Tomasza Piątka, Daniela Odii;
4.1.1. Łukasza Orbitowskiego, Jacka Dukaja;
4.2. Szczepana Twardocha, Ziemowita Szczerka, Wita Szostaka, Sylwii Chutnik, Macieja Płazy;
4.3. Wojciecha Wencla, Przemysława Dakowicza;
4.3.1. Tomasza Różyckiego, Tadeusza Dąbrowskiego;
4.4. Romana Honeta, Krzysztofa Siwczyka, Kacpra Bartczaka, Jacka Gutorowa, Łukasza Jarosza;
4.4.1. Marty Podgórnik, Julii Fiedorczuk, Justyny Bargielskiej;
4.4.1.1. Anny Podczaszy, Bronki Nowickiej;
4.5. Marii Cyranowicz, Joanny Mueller, Jarosława Lipszyca;
4.5.1. Romana Bromboszcza;
4.6. Konrada Góry, Roberta Rybickiego;
4.6.1. Edwarda Pasewicza, Dominika Bielickiego, Waldemara Jochera;
4.7. Michała Tabaczyńskiego, Piotra Mareckiego, Łukasza Najdera;
4.8. Adama Kaczanowskiego, Adama Pluszki;
4.9. Krytyków i organizatorów życia literackiego współtworzących wizerunek swojego pokolenia.
5. Wydarzenia ostatnich tygodni sprawiły, że znacząco zmieniła się perspektywa, z której patrzymy na naszą epokę. Być może warto byłoby zatem uwzględnić w interpretacji polskich roczników siedemdziesiątych kontekst najbliższego sąsiedztwa, pamiętając, że rówieśnikami naszych polskich bohaterów są choćby Wołodymyr Zełenski (1978), Serhij Żadan (1974) i Andrij Bondar (1974).
***
Na Państwa abstrakty – nie dłuższe niż 2500 znaków – czekamy do końca czerwca 2022 roku pod adresem: jezyki.literatury@gmail.com.
Do 10 lipca przekażemy Państwu decyzje dotyczące przyjęcia referatów. Artykuły pokonferencyjne chcielibyśmy opublikować w postaci monografii lub monograficznego numeru czasopisma.
Jan Potkański
Maciej Libich
Joanna Piechura
Antoni Zając
***
PROGRAM KONFERENCJI
22 września
I dzień konferencji
14:50 Otwarcie konferencji
PANEL 1: Poezja Kacpra Bartczaka I
15:00–15:25 Paweł Kaczmarski (UWr), Wspólnota dyktatorów? Demokracja u Kacpra Bartczaka
15:25–15:50 Adam Partyka (UJ), Niemożliwa polityczność Kacpra Bartczaka
15:50–16:30 Dyskusja
16:30–16:45 Przerwa
PANEL 2: Poezja Kacpra Bartczaka II
16:45–17:10 Przemysław Koniuszy (UJ), Bioautonomia a zawieszenie (między)gatunkowej wspólnotowości. Pokarm suweren Kacpra Bartczaka wobec problemów pokolenia i filozofii suwerenności
17:10–17:35 Oskar Meller (UWr), Pragmatyczne organizmy mechaniczne – o dojrzewaniu modeli poetyckich Kacpra Bartczaka
17:35–18:15 Dyskusja
ZAMKNIĘCIE 1 DNIA KONFERENCJI
23 września
II dzień konferencji
PANEL 3
9:50–10:15 Maciej Libich (UW), Literatura o tysiącu twarzy. Roczniki 70. w Wypiskach ostatnich Henryka Berezy
10:15-10:40 Kamil Nolbert (UWr), „Wyobraźnia odroczona”. Życie i język w wierszach Jacka Gutorowa
10:40–11:05 Zbigniew Jazienicki (UW), Kapitalizm kognitywny, forma rozszczepiona i procedury regulacji. Klasycyzm schizofreniczny Przemysława Dakowicza
11:05–11:45 Dyskusja
11:45–12:00 Przerwa
PANEL 4: Tu i tam. Ponad granicami
12:00–12:25 Małgorzata Myk (UŁ), Patrząc w (ek)rany: Konceptualizmy Marii Cyranowicz, Roberta Fittermana i Rachel Zolf („den.presja”, „To Okno Sprawia, że Czuję”, „Niczyj Świadek: Poetyka Potworna”)
12:25–12:50 Joanna Piechura (UW), „Zasada kręcenia”. Autotematyzm w twórczości Adama Zdrodowskiego
12:50–13:30 Dyskusja
13:30–15:00 Przerwa
PANEL 5: Proza przewrotna
15:00–15:25 Błażej Warkocki (UAM), „To ja byłem tym chłopcem”. O ciemnej stronie queeru (w wybranych utworach Michała Witkowskiego)
15:25–15:50 Antoni Zając (UW), Dezorientacje pamięci. Wokół Pulverkopfu Edwarda Pasewicza
15:50–16:30 Dyskusja
16:30–16:45 Przerwa
PANEL 6: Proza, psychologia, psychoanaliza
16:45–17:10 Zuzanna Sala (UJ), Depresyjna czasowość prozy Justyny Bargielskiej
17:10–17:35 Jan Potkański (UW), Psychotyczna akademia Wita Szostaka
17:35–18:15 Dyskusja
Pingback: Konferencja naukowa„Akme roczników siedemdziesiątych” - Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UwB