Prezentujemy najciekawsze nowości wydawnicze i zapowiedzi książkowe na listopad i grudzień. Od Zyty Rudzkiej po Hermana Melville’a – oto nowe książki, które warto przeczytać!
Po wielu latach nieobecności Dezső Kosztolányi wraca na polski rynek wydawniczy – i to z przytupem. W 2019 roku ukazał się rewelacyjny wybór jego opowiadań, Dom kłamczuchów, przełożony przez Teresę Worowską i wydany przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Dziś otrzymujemy dotychczas nieprzełożoną powieść węgierskiego pisarza, Złoty latawiec. To historia dwóch mężczyzn: Viliego Lisznera, wysportowanego, wręcz atletycznego, a przy tym nieco niesubordynowanego ucznia gimnazjum, oraz jego nauczyciela, Antala Nováka. Kosztolányi stworzył historię pełną napięcia, a jednocześnie poetycką; przepełnioną wydarzeniami, postaciami i opisami, a przy tym spokojną i kontemplacyjną. W tle portretu drobnomieszczańskiego społeczeństwa rozgrywają się jednak dramatyczne zdarzenia. Jedno z ważniejszych dzieł mistrza węgierskiej literatury.
Pod koniec XX wieku w prowincjonalnym latynoamerykańskim miasteczku San Cristóbal pojawia się grupa dzieci. Nikt nie wie, skąd przybyły ani gdzie spędzają noce; nikt nie zna ich zamiarów i intencji. Brudnych, zaniedbanych, bawiących się na ulicach dzieci z początku nikt nawet nie zauważa. Dopiero kolejne tragedie odsłaniają przed mieszkańcami San Cristóbal prawdziwą naturę młodzieży, która w bezustannej zabawie dopuszcza się zarówno pięknych czynów, jak i zatrważających występków. Barba łączy w Świetlistej republice rozmaite style i gatunki wypowiedzi, płynnie przechodząc od form eseistyczno-reportażowych do narracji znanych z thrillerów i powieści grozy. Lektura jego książki przynosi różnorodne skojarzenia – począwszy od imaginarium schulzowskiego (o czym pisze w posłowiu Piotr Paziński), skończywszy na twórczości Goldinga.
Poezję Kamili Janiak można potraktować jako poręczny zestaw narzędzi służących demaskacji norm, które ukształtowały podmiotkę. Mówimy o normach w liczbie mnogiej, ponieważ nie chodzi tutaj o zlokalizowanie i usunięcie jakiegoś prawzoru, lecz o rozbrojenie wielu praktyk władzy. Nieprzewidywalna poetyka Janiak to głośny wyraz buntu – nicujący jakiekolwiek wyobrażenia na temat kobiecości. Poprzedni tom poetki, wiersze przeciwko ludzkości, był zasłużenie nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że najnowszy tom – przerażająco aktualny w świetle ostatnich wydarzeń politycznych – również zdobędzie duże uznanie krytyków.
Wiersze Kamili Janiak możecie przeczytać w najnowszych „Wizjach”.
Po świetnych reedycjach trzech powieści Hermana Melville’a (Taipi, Moby Dick i Billy Budd) PIW przedstawia nam tom Nowele i opowiadania – zawierający wiele utworów wcześniej po polsku niepublikowanych. Szesnaście pomieszczonych w nim tekstów prozatorskich powstało w latach 1853–1866. Był to wyjątkowo płodny okres w twórczości Melville’a, który jednak nie znajdował się wtedy u szczytu swojej pisarskiej kariery, uznawany (po opublikowaniu bardzo źle przyjętego Moby Dicka oraz powieści Pierre) za gorszyciela pozbawionego talentu czy wręcz szaleńca. O tym, że Melville chyba po prostu przerósł swoje czasy i może wręcz skazany był na podobne oskarżenia, świadczą takie utwory z Nowel i opowiadań jak autentycznie przerażający i wciąż „nieoswojony” (mimo setek analiz) Kopista Bartleby, jak i Benito Cereno – znacznie bardziej intrygujący i bogaty w znaczenia niż wiele traktatów z filozofii politycznej – czy też pełne czyhających na czytelników pułapek i topograficznych gier, a mniej znane opowiadanie Ja i mój komin. Prozy Melville’a prezentowane są w przekładzie wybitnych tłumaczy i tłumaczek (m.in. Marcina Szustra, Barbary Kopeć-Umiastowskiej i Krzysztofa Majera), a za opracowanie tomu (i niezwyczajne, wielowątkowe posłowie) odpowiedzialni są znawcy tej twórczości – Adam Lipszyc i Mikołaj Wiśniewski.
O Mardi, trzeciej powieści Melville’a, pisał w Aktualniku „Wizji” Adam Lipszyc.
Autorka jednej z najlepszych powieści ostatnich lat, czyli Krótkiej wymiany ognia, w dalszym ciągu zainteresowana jest relacją pomiędzy osobistymi, skomplikowanymi psychologicznie opowieściami – pełnymi zawikłań i braków oraz zdekomponowanym, silnie eliptycznym językiem, który opiera się przed przyjęciem roli służebnego, neutralnego pośrednika, staje się zaś jednym z bohaterów. W Tkankach miękkich ta dekompozycja narracji współgra z motywami rozkładu i śmierci oraz – na co wskazywali pierwsi recenzenci książki – z wyrazistą refleksją na temat zgnilizny patriarchalnej męskości, wysuniętej na pierwszy plan za sprawą „nieprzyzwoitej konfesji” prowadzonej przez głównego bohatera Tkanek…, Ludwika.
O Tkankach miękkich pisała w Aktualniku „Wizji” Aleksandra Kumala.
Tego nie sposób przeoczyć. Niemal dziewięćset stron prywatnych zapisków Henryka Berezy – jednego z najważniejszych i najciekawszych krytyków literackich XX wieku, odkrywcy literatury chłopskiej, twórcy pojęć takich jak „rewolucja artystyczna” czy „mowa żywa” – poświęconych polskiej literaturze, prozie i poezji ostatecznie dowodzi rozpiętości jego horyzontów. Co może jeszcze ważniejsze, ukazuje przy tym tę niezwykle ciekawą umysłowość poświęconą codziennej, wręcz benedyktyńskiej, pracy. Wśród autorów pojawią się więc zarówno ci o dużym znaczeniu dla rodzimej literatury – Olga Tokarczuk, Julia Hartwig, Andrzej Sosnowski, Marian Pilot, Edward Redliński, Marta Podgórnik, Darek Foks – jak i ci nieco mniej rozpoznawalni, a jednak o charakterystycznych i bezdyskusyjnie wpływowych idiolektach: Grzegorz Wróblewski, Krystyna Miłobędzka, Józef Łozowski.
To już czwarta książka Yana Lianke wydana nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego, jednego z najbardziej utalentowanych współczesnych pisarzy Chin. Całusy Lenina to bezwzględny portret społeczności, która pogrąża się w urzędniczej biurokracji produkującej ludzi bez właściwości, bez historii i bez przyszłości. Polityczna krytyka – jak to zawsze u Lianke – zostaje przeskalowana do rozmiarów mitu bądź paraboli, jednak nie brak w książce brutalnej prawdy o sile autorytarnej władzy, która zarządza życiem i śmiercią milionów osób.
Niż to trzecia książka Macieja Topolskiego – redaktora, krytyka literackiego, tłumacza, a przede wszystkim autora dwóch docenionych tomów poetyckich. Najnowszy zbiór, składający się z kilkudziesięciu akapitowych próz, poddaje wiwisekcji zawód kelnera, ukazując, w jakim stopniu praca ta wiąże się z wyzyskiem i eksploatacją. Wiecznie uciskani kelnerzy funkcjonują raczej jako przedmioty niż ludzie. Nie są kimś, ale czymś – wytrenowanymi narzędziami w rękach właściciela restauracji, mechanizmami podległymi restauracyjnym gościom, którzy zdają się wyjęci sponad wszelkiego prawa. Co ciekawe, Topolskiemu udaje się połączyć refleksję estetyczną z polityczną. Niż opowiada bowiem nie tylko o ciałach oderwanych od świadomości swoich właścicieli, lecz także o skandalicznej sytuacji ekonomicznej pracowników z – pojmowanego tu ironicznie – społecznego niżu.
Fragmenty Niżu publikowaliśmy przedpremierowo na łamach „Wizji”.
Wybór opowiadań Katherine Mansfield, opracowany i przetłumaczony przez Magdalenę Heydel, to powrót autorki urodzonej w Nowej Zelandii do obiegu wydawniczego. Bardzo często porównywana była do Virginii Woolf, jednak ich twórczość różni się fundamentalnie. Podczas gdy autorka Fal poruszała się w abstrakcyjnej sferze intelektualnej (a nawet i spirytualnej), Mansfield chciała uchwycić cielesność, rozumianą także jako dyspozycję emocji i afektów poruszanych przez struktury konwenansów i mikroskopijnych ludzkich dramatów. Lektura Opowiadań może przynieść czytelnikom studium ludzkiego losu, pozbawione klasowej wyższości czy też nadmiernego intelektualizmu.
