Słowem wstępu

Utwory, które prezentujemy w części tematycznej czternastego numeru „Wizji”, upewniają nas w przeświadczeniu, że wiele spośród najciekawszych tekstów literackich powstaje na uboczu.

Można myśleć o nim choćby w związku z życiowymi sytuacjami piszących, na przykład w kontekście doświadczenia niechcianej lub przymusowej peryferyjności (powodowanej przez wykluczenie społeczne lub środowiskowe), dojmującego poczucia przebywania na marginesie, bądź, wręcz przeciwnie, świadomego kreowania własnej ekscentrycznej i „ubocznej” pozycji freaka. Te perspektywy nie są zawsze rozbieżne – wystarczy pomyśleć o Minie Loy i Unice Zürn (u nas w przekładach, odpowiednio, Joanny Piechury i Maryny Ochab), za życia niedocenianych i bagatelizowanych, choć przecież znakomitych pisarkach-outsiderkach, które stworzyły własne, awangardowe idiomy.

Na uboczu może znajdować się również pisarstwo eksperymentalne, wystarczająco odważne, by ciągle wymyślać się na nowo, przekraczając ramy wyznaczane przez literackie centrum lub zupełnie je ignorując. Takie są teksty Marcina Mokrego, Pawła Orła czy Marcina Wilkowskiego.

Hasło przewodnie nowego wydania można traktować również dosłownie, przyglądając się choćby przeróżnym bezdrożom i pustkowiom takim jak „amorficzny ląd między jednym a drugim wybrzeżem” Stanów Zjednoczonych w prozie Moniki Muskały. To również mikrokosmos wsi (Katarzyna Szweda, Samantha Kitsch) i niewielkich miasteczek (Waldemar Bawołek, Łukasz Barys).

Osobną rolę odgrywają tu literackie portrety samotników, dziwaków, ludzi nieszczęśliwych lub ponoszących porażki w starciu z rzeczywistością – szkice do takiego portretu Wykąpanego ojca prezentuje Wojciech Kuczok. U Krzysztofa Sztafy głównym bohaterem jest z kolei wujek narratora, który zmaga się bezradnie ze śmiercią żony. Barbara Sadurska pisze zaś o pewnym Archiwiście, który poświęca całe życie żmudnej, niewidowiskowej pracy katalogowania.

Jak pokazują teksty zgromadzone w części tematycznej tego numeru, relacja między fikcją i uboczem nie wyczerpuje się w tych kilku pobieżnie zarysowanych motywach, dlatego też nie pozostaje nam nic innego jak… zaprosić Was do lektury!

W nowych „Wizjach” znalazła się również tradycyjnie część otwarta, w której publikujemy między innymi „covidowe” wiersze Moniki Brągiel, trzy utwory peruwiańskiego mistrza Césara Vallejo i fragment błyskotliwej powieści Tatiany Țîbuleac.

Maciej Libich
Joanna Piechura
Antoni Zając

Bartosz Kolczykiewicz
Meg Krajewska
Karolina Lubaszko